ကျွန်မတို့ ပုထုဇဥ်လူသားတွေဟာ အခြားလူတစ်ယောက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ မကောင်းမြင်ဖူးတာဖြစ်ဖြစ်၊ ကတောက်ကဆဖြစ်ဖူးရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ တစ်ဆင့်စကားနဲ့ မကောင်းသတင်းကို ကြားဖူးရင်ဖြစ်ဖြစ် အဲ့လူအပေါ်မှာ negative အမြင်တွေ စွဲသွားတတ်ပါတယ်။
အခြားအကြောင်းအရာတွေပေါ်မှာလည်း ထိုနည်း၎င်းပါပဲ။
ကျွန်မဆိုလည်း ငြိမ်ငြိမ်လေး နေနေရင်းက ကြောင်ကုတ်တာ ခံရဖူးတယ်။ အဲဒါပြီးနောက်ပိုင်း အဲ့ကြောင်ကိုမြင်တိုင်း ကျွန်မကို ကုတ်တော့မယ်လို့ပဲ ထင်နေတာ။ သူအနားက ဖြတ်သွားလည်း ကျွန်မလန့်နေတယ်။ ကျွန်မကိုကြည့်ပြီး အော်ရင် တစ်ခုခုလုပ်တော့မယ်ပဲ စိတ်ထဲက ထင်နေတယ်။ ကြောင်ကလည်း တကယ်လုပ်ချင်လည်း လုပ်မယ်၊ မလုပ်ချင်လည်း မလုပ်ဘူးပေါ့နော်။
ဒါပေမယ့် စိတ်ထဲမှာ မကောင်းတဲ့အတွေးအမြင် ခံစားချက်က စွဲသွားတယ်။
ဒါကို စိတ်ပညာမှာ Negative Thought Pattern (သို့) Cognitive Bias (အသိဉာဏ်ဆိုင်ရာ ဘက်လိုက်မှု) လို့ ခေါ်ပါတယ်။
ဒါဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ဦးနှောက်က အတွေ့အကြုံသစ်တွေကို သိမ်းဆည်းဖို့ရယ် တစ်ခုခုကြုံလာရင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချဖို့အတွက်ရယ် မြန်မြန်ဆန်ဆန် ချိတ်ဆက်အဓိပ္ပာယ်ဖော်တဲ့နေရာမှာ အသုံးပြုတဲ့ စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ လမ်းကြောင်းတစ်ခုပါပဲ။
ဦးနှောက်ဟာ အန္တရာယ်ကို ရှောင်ရှားဖို့နဲ့ ကိုယ်ချစ်ခင်ရသူတွေကို ကာကွယ်ဖို့ ဒါကို အလိုအလျောက် ဖန်တီးထားပေးထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဥပမာ။ မီးပူနဲ့ အပူလောင်ဖူးတဲ့ကလေးဟာ မီးပူကို ထပ်ထိဖို့ ကြောက်သွားသလိုမျိုးပါ။ ဒါပေမယ့် ဒီအတွေးတွေဟာဟာ တစ်ခါတစ်ရံမှာ မလိုအပ်တဲ့ ကြောက်ရွံ့စိတ်တွေ၊ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေကို ဖြစ်စေပါတယ်။
ကျွန်မနဲ့ ကြောင်ရဲ့ အတွေ့အကြုံလိုပါပဲ။
နားလည်လွယ်အောင် ပြောရရင် . . .
✅ အဖြစ်အပျက်။ ကြောင်က ကိုယ့်ကို ကုတ်ဖူးတယ်။
✅ ဦးနှောက်ရဲ့အသိ။ ကြောင်ဆိုတာ အန္တရာယ်ရှိတယ်။ ကုတ်တတ်တယ်။
✅ Negative Thought Pattern: နောက်တစ်ခါ ကြောင်တစ်ကောင်ကို (သို့) အဲဒီကြောင်ကို မြင်တိုင်း ဦးနှောက်က ချက်ချင်း “ သတိထား… အန္တရာယ်” လို့ အချက်ပြတယ်။
✅ ဒီတော့ ရလဒ်အနေနဲ့ ကြောင်က ဘာမှမလုပ်လည်း ကိုယ့်စိတ်ထဲမှာ ကြောက်စိတ်၊ စိုးရိမ်စိတ်တွေ ဖြစ်ပေါ်လာတယ်။
…
…
ဒီလိုမျိုး အတွေးအခေါ်ပုံစံတွေက လူမှုဆက်ဆံရေးမှာလည်း ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိပါတယ်။ လူတစ်ယောက်အကြောင်း မကောင်းသတင်း ကြားဖူးရင်ဖြစ်ဖြစ်၊ ကိုယ်တိုင်နဲ့ မတည့်ဖူးရင်ပဲဖြစ်ဖြစ် သူ့အကြောင်းကြားလိုက်တာနဲ့ ကိုယ့်စိတ်ထဲမှာ မကောင်းတဲ့အတွေးတွေ ကြိုပြီးတွေးမိတာ၊ သူ့ပြောတဲ့စကားတိုင်းကို သံသယထားတာ၊ သူ့ရဲ့အပြုအမူတိုင်းကို အနုတ်သဘောမြင် ချဲ့ကားပြီး လိုရာဆွဲတွေးမိတာမျိုးတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
မသိမသာနဲ့ ကြာလာရင် ဒီအတွေးတွေဟာ ကျွန်မတို့ကို အများကြီး စိတ်ပင်ပန်းစေပါတယ်။
စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေများတာ၊ ဒေါသထွက်လွယ်တာ၊ စိတ်ဓာတ်ကျတာတွေအပြင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအရပါ အိပ်မပျော်တာ၊ ခေါင်းကိုက်တာ၊ ကြွက်သားတွေတောင့်တင်းတာ စတဲ့လက္ခဏာတွေကို ခံစားရတတ်ပါတယ်။
…
…
- ဒါဆိုရင် ဒီလိုအတွေးပုံစံတွေကို ဘယ်လိုကိုင်တွယ်ကျော်လွှားမလဲ။
၁။ အသိအမှတ်ပြုမယ်။
ပထမဆုံးအဆင့်က ကိုယ့်မှာ ဒီလိုအတွေးတွေ ရှိနေတယ်ဆိုတာကို သတိထားမိဖို့ပါပဲ။
“ ဟင်… ငါက ဒီလူအကြောင်း တစ်ခုခုကြားဖူးလို့ သူ့ကို သိပ်မသဘောမကျ ဖြစ်နေတာလား”
“ ဒီကြောင်ကိုမြင်ရင် ငါ ဘာလို့ အကြောက်လွန်နေရတာလဲ” လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မေးကြည့်ပါ။
ကိုယ့်ရဲ့ အတွေးကို သတိထားမိခြင်းက ပထမဆုံးသောခြေလှမ်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
.
၂။ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်မယ်။
ကိုယ့်အတွေးကို မေးခွန်းထုတ်ပါ။
- “ ဒီအတွေးက တစ်ထစ်ချမှန်ရဲ့လား”
- “ ဒီလူ (သို့) ဒီအရာက အမြဲ ဒီလိုပဲဖြစ်နေမှာလား။ အခြေအနေတွေ ပြောင်းလဲနိုင်လား”
- “ ငါ့မှာ ဒီလိုခံစားရတဲ့သက်သေ တကယ်ရှိလား။ ဒါမှမဟုတ် ငါ့အထင်သက်သက်ပဲလား” လို့ ပြန်ဆန်းစစ်ကြည့်ပါ။
ဥပမာ။ “ ဒီကြောင်က ငါ့ကို ကုတ်ဖူးတယ်။ ဒါပေမယ့် သူက ဒီနေ့ ငါ့ကိုကုတ်ဖို့ စိတ်ကူးရှိပါတယ်လို့ တစ်ထစ်ချပြောနိုင်တဲ့ ဘာသက်သေအထောက်အထားမှ မရှိဘူး။ သူက အိပ်နေတာ/လမ်းလျှောက်သွားနေတာ သက်သက်ပဲ။”
.
၃။ အတွေးအသစ်တစ်ခု ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြည့်မယ်။
အနုတ်သဘောဆောင်တဲ့ အတွေးကို အပြုသဘောဆောင်တဲ့ (သို့) ပိုပြီးမျှတတဲ့ အတွေးနဲ့ အစားထိုးပါ။
“ ဒီကြောင်က ငါ့အနားကဖြတ်သွားတယ်။ ငါ့ကို ကုတ်တော့မယ်” ဆိုတဲ့အစား …
“ ဒီကြောင်က သူ့ဟာသူ သွားနေတာပဲ။ ငါ့ကို ဂရုစိုက်နေတာတောင် မဟုတ်ဘူး။ သူ့ဟာသူ အစာစားနေတာပဲ” လို့ ပြောင်းတွေးပေးပါ။
.
၄။ အတွေ့အကြုံအသစ်အဖြစ် သင်ယူမယ်။
ကိုယ့်ရဲ့ယူဆချက်ကို စမ်းသပ်ကြည့်ပါ။
လူမှုဆက်ဆံရေးမှာဆိုရင် ကိုယ်ကြားထားတဲ့ စကားတစ်ခုတည်းကို အခြေမခံဘဲ အဲဒီလူနဲ့ တိုက်ရိုက်စကားပြောကြည့်တာမျိုးပေါ့။
အတွေ့အကြုံအသစ်တွေက ဦးနှောက်ရဲ့ မှတ်ဉာဏ်အဟောင်းနေရာကို အစားထိုးပေးတာမို့ပါ။
.
၅။ မိမိကိုယ်ကိုယ် ကရုဏာထားမယ်။
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဒီလိုခံစားရတာဟာ ပုံမှန်ပါပဲလို့ လက်ခံပါ။ “ ဒီလိုဖြစ်တာ ငါတစ်ယောက်တည်းမဟုတ်ဘူး။ လူတိုင်းလိုလို ဒီလိုမျိုးအတွေးတွေ ရှိတတ်ကြတယ်။ ငါ့ဦးနှောက်က ငါ့ကို ကာကွယ်ဖို့ ကြိုးစားနေတာပဲ” လို့ နားလည်ပေးပါ။
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အပြစ်တင်ရှုတ်ချတာထက် ဒီအတွေးကနေ ဘယ်လိုသင်ယူလို့ရနိုင်မလဲဆိုတာကို အာရုံစိုက်ပါ။
…
…
ဆိုတော့ . . .
Negative Thought Patterns တွေဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ဘဝအတွေ့အကြုံတွေကနေတစ်ဆင့် စိတ်ခံစားမှုကိုအခြေခံတဲ့ တွေးတောမှုသက်သက်ပါပဲ။
ဒါတွေကို လုံးဝကြီးဖျောက်ဖို့ ခဲယဉ်းပေမယ့် အဲဒီအစား အသိအမှတ်ပြုမယ်၊ ပြန်လည်ဆန်းစစ်မယ်၊ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ အတွေးတွေနဲ့ အစားထိုးကြည့်မယ်ဆိုရင် ဒီအတွေးတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို သိသိသာသာ လျှော့ချလာနိုင်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ကျွန်မပြောဖူးသလို စိတ်မှာလည်း ကြွက်သားတွေရှိတာမို့ ဖြည်းဖြည်းချင်း လေ့ကျင့်ယူရင်း အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ပိုမိုငြိမ်းချမ်းတဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်ရှင်….။
သင်၏စိတ်ကလေး ကျန်းမာစေဖို့
ဒေါက်တာမီ
..
..
❤️NUG, MOH တယ်လီကျန်းမာ၊ လူတိုင်းအတွက်ပါ ❤️
👉တယ်လီကျန်းမာတွင် ဆရာဝန်များနှင့် အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် အခမဲ့ (အခမဲ့) တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်ပါသည်။
*** ပိတ်ရက်မရှိပါ ***
ကြိုတင်ဘိုကင်ယူရန်အတွက် တယ်လီကျန်းမာ messenger ကို ဆက်သွယ်ပါ။
(နေ့စဥ် မနက် ၈ နာရီမှ ည ၁၀ နာရီအထိ)
…
…
👉 စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးရင်ဖွင့်လိုသူများအတွက်….
မိမိကိုယ်ကိုသေကြောင်းကြံစည်မှု လုံးဝမရှိစေရ
Zero Suicide Hotline သို့ ဆက်သွယ်ရန်
(မနက် (၈) နာရီမှ နေ့လယ် (၁၂) နာရီ
ညနေ (၆) နာရီမှ ည (၁၀) နာရီအတွင်း)
*** မိနစ်ပိုင်းအတွင်း စာမပြန်ပါက “ /start” ဆိုသည်ကို ထပ်မံနှိပ်ပေးရန် လိုအပ်ပါသည် ***
Ministry of Health,
National Unity Government.
