ဆယ်ကျော်သက်များနှင့် စိတ်ကျန်းမာရေး

လူငယ်ဆယ်ကျော်သက်ဘဝဆိုတာ ပျော်စရာလည်း ကောင်းသလို ခန္ဓာကိုယ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကြီးထွားပြောင်းလဲမှုတွေနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စိတ်ခံစားချက်ပိုင်းဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲတွေလည်း များလှတဲ့အရွယ်၊ အချိန်ကာလတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီအရွယ်မှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်နဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုပြီး သိချင်လာတယ်။ တစ်ခါတလေ စိတ်ရှုပ်ထွေးမှုတွေ၊ ဖိအားတွေ၊ ပင်ပန်းတာတွေ၊ ဘယ်သူမှ မသိနိုင်တဲ့ ကိုယ့်မှာပဲ ဖြစ်နေတဲ့ပြဿနာတွေလို့ ထင်မိတာတွေ ကြုံရတတ်ပါတယ်။

ဒါတွေဟာ ပုံမှန်ပဲဖြစ်ပြီး လူငယ်တိုင်း ကြုံတွေ့ရနိုင်တဲ့ ဘဝအစိတ်အပိုင်းတွေပါပဲ။
…
…

• စိတ်ဖိစီးမှု (Stress) နဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှု (Anxiety)

ကျောင်းစာ၊ စာမေးပွဲ၊ အောင်မြင်ရေး အဘက်ဘက်က ဖိအား၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေး၊ ကိုယ့်ပုံပန်းသဏ္ဌာန်အပေါ် စိတ်ပူတာတွေကနေစပြီး စိတ်ဖိစီးမှုတွေ ဖြစ်စေတတ်ပါတယ်။

တစ်ခါတလေ အကြောင်းမဲ့ ရင်တွေတုန်ပြီး စိုးရိမ်ပူပန်နေတတ်တာမျိုးပေါ့။
.

• စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း (Depression)

အရင်ကလို ပျော်ရွှင်မှု မရှိတော့တာ၊ အရာရာကို စိတ်မဝင်စားတော့တာ၊ အမြဲတမ်း ဝမ်းနည်းနေတာ၊ အိပ်မပျော်တာ ဒါမှမဟုတ် အလွန်အကျွံ အိပ်တာ၊ အစာစားချင်စိတ် ပြောင်းလဲတာမျိုးတွေ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
.

• ကိုယ့်ကိုယ်ကို ရှာဖွေခြင်း (Identity Crisis)

“ ငါက ဘယ်သူလဲ” ၊ “ ငါ ဘာဖြစ်ချင်တာလဲ” ဆိုပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အမြဲမေးနေတာ၊ ကိုယ့်တန်ဖိုးကို မသိတာ၊ တခြားသူတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြီး အားငယ်တာမျိုးတွေပေါ့။
.

• လူမှုဆက်ဆံရေး အခက်အခဲများ (Social Issues)

သူငယ်ချင်းအုပ်စုထဲမှာ ဝင်ဆန့်အောင် ကြိုးစားတာ၊ အနိုင်ကျင့်ခံရတာ (Bullying)၊ အချစ်ရေးပြဿနာတွေကြောင့် စိတ်သောက ရောက်ရတာမျိုးတွေလည်း ရှိတတ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စိတ်ပင်ပန်းမှုတွေ သို့မဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်ဖိအားတွေကြောင့် မူးယစ်ဆေးဝါး၊ အရက်နဲ့ ဆေးလိပ်တို့ကို စမ်းသပ်သုံးစွဲလိုစိတ်တွေလည်း ဖြစ်ပေါ်လာတတ်ပါတယ်။
.

ဒါတွေကို ကိုင်တွယ်နိုင်ဖို့အတွက် ကိုယ့်ရဲ့အတွေး၊ ခံစားချက်နဲ့ အပြုအမူတွေကို ဂရုစိုက်ပြီး သတိထားကြည့်ပါ။ အပြောင်းအလဲတွေ မြန်နေတာ၊ တစ်ခုခု ပုံမှန်မဟုတ်တာမျိုးကို သတိထားမိပြီဆိုရင်

• ခံစားချက်ကို အသိအမှတ်ပြုပါ။

စိတ်မကောင်းဖြစ်တာ၊ ဒေါသထွက်တာ၊ စိုးရိမ်တာ… ဒီခံစားချက်တွေဟာ ပုံမှန် ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ကို ဖုံးကွယ်မထားဘဲ “ ငါ ခု စိတ်တိုနေတယ်” လို့ ကိုယ့်ဘာသာ အသိအမှတ်ပြုပါ။ ဒါမှ ဘာကြောင့် ဖြစ်တာလဲဆိုတာ ရှာလို့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။
.

• ပြောင်းလဲမှုတွေကို လေ့လာပါ။

ကိုယ့်ရဲ့အိပ်ချိန်၊ အစာစားပုံ၊ အရင်က ပျော်ရွှင်ခဲ့တဲ့ အရာတွေအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု လျော့ကျသွားလား။ ဒီလို သိသာတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေ ရှိလာရင် “ တစ်ခုခုတော့ ပုံမှန်မဟုတ်ဘူး” လို့ သတိကပ်ပါ။
.

• လူတိုင်းနဲ့ မတူတာနိုင်ကို လက်ခံပါ။

ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေပေါ်က လူတွေနဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် နှိုင်းယှဉ်ပြီး စိတ်မညစ်ပါနဲ့။ လူတိုင်းမှာ ကိုယ်ပိုင် အားသာချက်၊ အားနည်းချက်တွေ ရှိပါတယ်။

Be yourself ပါ။
.

ဆိုတော့ . . .

ပြဿနာတိုင်းကို အနိုင်ယူဖို့ မလိုပါဘူး။ သူတို့နဲ့အတူ အဆင်ပြေအောင် နေတတ်ဖို့က အဓိကပါပဲ။

၁။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ပါ။ (Self-Care)

• အိပ်ရေးဝအောင် အိပ်ပါ။
  တစ်ညကို အနည်းဆုံး ၈ နာရီလောက် အိပ်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားပါ။
• ပုံမှန် လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ပါ။
  တစ်နေ့ကို နာရီဝက်လောက် လမ်းလျှောက်တာ၊ ပြေးတာ၊ gym ကစားတာ စတာတွေ လုပ်ပေးပါ။ လေ့ကျင့်ခန်းက စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချပေးပြီး ပျော်ရွှင်စေတဲ့ ဟော်မုန်းတွေ ထွက်စေပါတယ်။
• ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်စွာ စားပါ။
  အသီးအနှံနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ များများစားပါ။ သကြားဓာတ်များတဲ့ အစားအစာတွေနဲ့ အချိုရည်တွေကို လျှော့ပါ။
• မူးယစ်ဆေးဝါး၊ အရက်နဲ့ ဆေးလိပ်တွေကို ရှောင်ပါ။
  .

၂။ စိတ်ဖိစီးမှုကို ဖြေလျှော့ပါ။ (Stress Management)

• ဝါသနာပါရာ တစ်ခုခုကို လုပ်ပါ။
  စာဖတ်တာ၊ သီချင်းနားထောင်တာ၊ ပန်းချီဆွဲတာ၊ အပင်စိုက်တာ စတဲ့ ကိုယ်ပျော်ရွှင်တဲ့ အရာတွေကို အချိန်ပေးလုပ်ပါ။
• အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ပါ
  စိတ်လှုပ်ရှားတဲ့အခါ မျက်လုံးမှိတ်ပြီး နှာခေါင်းကနေ လေကို ဖြည်းဖြည်းချင်း ဝအောင်ရှူ၊ ပါးစပ်ကနေ ဖြည်းဖြည်းချင်း ပြန်ထုတ်ပါ။ ၅ ကြိမ်လောက် စလုပ်ကြည့်ပါ။
• ငြင်းတတ်ပါစေ၊ “မလုပ်နိုင်ဘူး” လို့ ပြောရဲပါစေ
  ကိုယ်တကယ် မလုပ်ချင်တဲ့၊ ကိုယ်တတ်နိုင်စွမ်းမရှိတဲ့ အရာတွေကို သူငယ်ချင်းတွေကြောင့်၊ လူမှုရေးကြောင့် မငြင်းရဲဘဲ အောင့်ပြီး မလုပ်ပါနဲ့။ ကိုယ့်ရဲ့ ကန့်သတ်ချက်ကို သိဖို့ကလည်း အရေးကြီးပါတယ်။
  .

၃။ တစ်ဦးဦးနဲ့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောဆိုပါ။ (Connect and Communicate)

• ယုံကြည်ရသူကို ပြောပြပါ။
  ကိုယ့်ရဲ့ ခံစားချက်တွေကို အပြစ်တင်တာ၊ ဝေဖန်တာ မလုပ်ဘဲ နားထောင်ပေးနိုင်မယ့် မိဘ၊ ဆရာ၊ အစ်ကို/အစ်မ ဒါမှမဟုတ် အရင်းနှီးဆုံး သူငယ်ချင်းတစ်ဦးဦးနဲ့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောပြပါ။ ပြောပြလိုက်ရုံနဲ့တင် စိတ်သက်သာရာရစေပါတယ်။

• အကူအညီရယူဖို့ မကြောက်ပါနဲ့။
  ကိုယ့်ဘာသာ ဖြေရှင်းလို့ မရနိုင်တော့ဘူး၊ စိတ်ဓာတ်တွေ အရမ်းကျနေပြီ၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ထိခိုက်နာကျင်အောင် လုပ်ချင်စိတ်၊ ဘဝကို အဆုံးသတ်ချင်စိတ်တွေ ဖြစ်လာပြီဆိုရင် အချိန်မဆွဲဘဲ အကူအညီတောင်းပါ။
  …
  …

လူငယ်ဘဝဟာ လှပတဲ့ခရီးတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ လမ်းခရီးတစ်လျှောက် အတက်အကျ အခက်အခဲတွေ အများကြီး ရှိနိုင်ပါတယ်။

ကိုယ့်ရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးကို ဂရုစိုက်မယ်၊ မိမိကိုယ်ကိုယ် နားလည်ပေးမယ်၊ ညှာတာမယ်၊ အတတ်နိုင်ဆုံး နှိုင်းယှဉ်မှုတွေကို လျှော့ချပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ချစ်တတ်မှသာ ဒီအခက်အခဲတွေဟာ တစ်ချိန်မှာ ပြန်ပြောပြစရာ အတွေ့အကြုံကောင်းတွေ ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်….။

သင်၏စိတ်ကလေး ကျန်းမာစေဖို့
ဒေါက်တာမီ

..

..

❤️NUG, MOH တယ်လီကျန်းမာ၊ လူတိုင်းအတွက်ပါ ❤️

👉တယ်လီကျန်းမာတွင် ဆရာဝန်များနှင့် အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် အခမဲ့ (အခမဲ့) တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်ပါသည်။

*** ပိတ်ရက်မရှိပါ ***

ကြိုတင်ဘိုကင်ယူရန်အတွက် တယ်လီကျန်းမာ messenger ကို ဆက်သွယ်ပါ။

https://m.me/telehealthmm

(နေ့စဥ် မနက် ၈ နာရီမှ ည ၁၀ နာရီအထိ)

…

…

👉 စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးရင်ဖွင့်လိုသူများအတွက်….

မိမိကိုယ်ကိုသေကြောင်းကြံစည်မှု လုံးဝမရှိစေရ

Zero Suicide Hotline သို့ ဆက်သွယ်ရန်

(၁) https://t.me/zeroscbot

(မနက် (၈) နာရီမှ နေ့လယ် (၁၂) နာရီ

ညနေ (၆) နာရီမှ ည (၁၀) နာရီအတွင်း)

*** မိနစ်ပိုင်းအတွင်း စာမပြန်ပါက “ /start” ဆိုသည်ကို ထပ်မံနှိပ်ပေးရန် လိုအပ်ပါသည် ***

Ministry of Health,

National Unity Government.